Zero-emissiezones raken ook de bouwinfra
De zero-emissiezones zijn een belangrijke tussenstap op weg naar volledig schoon verkeer in 2050. Dat staat in de inleiding van het ‘Tijdelijk besluit nul-emissiezones’. Maar wat betekent de transitie naar een uitstootvrije stadslogistiek voor ondernemers in de bouw- en infrasector? Dat lijkt erg lokaal bepaald. Ben je actief in bijvoorbeeld Amsterdam, Deventer of Gouda, hou er dan rekening mee dat op 1 januari 2025 zero-emissiezones worden ingevoerd. Terwijl andere gemeenten pas over een paar jaar ZE-zones invoeren of hier nog een beslissing over gaan nemen.
In de Uitvoeringsagenda Stadslogistiek zijn een aantal basisafspraken vastgesteld. Zo geldt voor alle nieuwe bestel- en vrachtauto’s (op kenteken gezet vanaf 2025) die een zero-emissiezone in willen rijden dat ze geen uitstoot mogen produceren aan de uitlaat. Vanaf 2030 geldt deze zero-emissie-eis in steden voor alle bestel- en vrachtauto’s, ongeacht hun leeftijd.
Om de sectoren die getroffen worden door het ‘Tijdelijk besluit nul-emissiezones’ tijdig te informeren, moeten gemeenten minimaal vier jaar voor de invoering de ligging en omvang van de nul-emissiezone aankondigen. Dat lijkt een redelijke termijn, maar die tijd is ook nodig. De Uitvoeringsagenda treft namelijk niet alleen de logistieke sector, maar ook bijvoorbeeld winkeliers en ondernemers in het groen. En natuurlijk de bouw … Bijna 32% van alle bestelauto’s in Nederland en ruim 10% van alle vrachtwagens wordt ingezet voor en door de bouwsector. Deze vervoeren niet alleen grond en bouwmaterialen, maar ook in toenemende mate elektrisch bouwmaterieel en bijvoorbeeld aggregaten.
Ontheffingen voor materieelstukken
Voor specifiek benoemde materieelstukken zijn er ontheffingen. Acht soorten voertuigen - die in het kentekenregister herkenbaar zijn aan hun carrosseriecode - worden voorlopig ontzien. Denk daarbij aan zware kraanwagens met een kraan van 35 tonmeter of meer hefvermogen, mobiele kranen, hoogwerkers, betonmolens en -mixers. Echter, de vrijstelling voor deze materieelstukken vervalt uiterlijk 1 januari 2030, in lijn de SEB-routekaarten.
Daarnaast zijn er komende jaren ontheffingen voor ZE-voertuigen die (nog) niet voldoende leverbaar zijn. Én er zijn dagontheffingen. Deze dagontheffingen zijn echter gemaximeerd per voertuig tot twaalf keer per jaar per zero-emissiezone. En daar knelt het bij veel ondernemers, vooral bij bedrijven die in de periferie van de meer ambitieuze steden zijn gevestigd. Deze ondernemers zullen vaker binnen de ZE-zones werken, gemiddeld meer dan eens per maand de zero-emissiegrens passeren en daardoor wellicht hun investeringsbeslissingen moeten bijstellen.
Minimaal 30 zero-emissiezones
Op de website www.opwegnaarzes.nl kunnen ondernemers voor hun voertuigen en materieel een kentekencheck doen. Op de website zie je tevens welke gemeenten wanneer het voortouw nemen. En deze gemeenten bevinden zich niet uitsluitend in de Randstad! Zo hebben bijvoorbeeld Apeldoorn, Utrecht en Tilburg bepaald dat zij vanaf 1 juni 2025 zero-emissiezones invoeren. Gemeenten als Arnhem, Groningen en Haarlem volgen een paar maanden later en bijvoorbeeld Roermond onderzoekt de mogelijkheden. Op dit moment hebben negenentwintig gemeenten (volgens www.opwegnaarzes.nl) formeel aangekondigd vroegtijdig zero-emissiezones te introduceren, maar dat aantal zal - volgens afspraken in het Klimaatakkoord – volgend jaar minimaal dertig bedragen. In deze gemeenten wordt overigens wel een overgangsregeling van kracht voor reeds geregistreerde bestelauto’s vanaf emissieklasse 5 en vrachtwagens vanaf emissieklasse 6. Maar let op! Nieuwe bestel- en vrachtauto’s die de zero-emissiegrens passeren moeten vanaf 2025 wel geheel emissievrij zijn.
Toezicht en handhaving
De handhaving is - anders dan op uitstoot van materieel – niet neergelegd bij de Nederlandse Arbeidsinspectie (NLA). Controle gebeurt op basis van automatische nummerplaatherkenning bij het binnenrijden van de nul-emissiezone. Gemeenten kunnen daarnaast buitengewoon opsporingsambtenaren inzetten voor de handhaving. Wordt een overtreding geconstateerd dan kunnen ondernemers een geldboete tegemoet zien.